Onderwijsverandering is vaak een kwestie van durven, doen en doorgaan. Hoe ontstaat beweging? En hoe komt daar een beweging uit voort? Onderwijsprofessionals uit de Nationale Onderwijssteden van 2017 en 2016, Nijmegen en Rotterdam, werpen daar licht op.
In Nijmegen ontstond de beweging Ieder Talent Telt; Rotterdam heeft MeetUp010. Twee verschillende bewegingen die een ding gemeen hebben: zonder zich veel aan trekken van de schotten tussen onderwijsinstellingen brengen zij mensen samen om te leren.
‘Onderwijs zou de plek moeten zijn voor het aanjagen van talentontwikkeling. Maar de geringe aansluiting en wisselwerking tussen verschillende onderwijsinstellingen staat het benutten van ieders talenten nogal eens in de weg.’ Vanuit dit besef staken in Nijmegen in 2012 alle onderwijsbestuurders (van kinderopvangorganisaties tot aan de Radboud Universiteit) en de gemeente de koppen bij elkaar. Ze vonden het hoog tijd om uit te zoeken hoe ‘doorstromende talentontwikkeling voor iedereen’ centraal kan komen te staan in het onderwijs – zoals dat verder in de samenleving al op allerlei niveaus gebeurt. Uit dit overleg kwam de innovatieagenda 'Ieder Talent Telt' voort.
“Die innovatieagenda stimuleerde de bottom-upbeweging Ieder Talent Telt”, vertelt projectleider Mirjam Ottens. “Binnen het gewone stramien van onderwijsinstellingen komen bijvoorbeeld mbo-studenten zelden in aanraking met hbo-studenten, laat staan dat ze samenwerken aan een voor ieder zinvol project. We zijn daarom gewoon dingen gaan doen om mensen bij elkaar te brengen. Zo nodigde ik jongeren met heel verschillende achtergronden uit om bij mij thuis te komen eten. Rond mijn keukentafel ontstonden prachtige gesprekken tussen jonge mensen die elkaar anders niet zo snel zouden ontmoeten: ‘Wie ben jij? Wat houdt jou bezig? Wat beweegt je?’”
Mirjam vertelt verder: “Een van de thema’s die besproken werden, was radicalisering. Daarom organiseerden we een busreis naar Rotterdam, om daar met het hoofd van de nationale politie over verder te praten. We gingen met 75 mensen: keukentafeljongeren, mbo-studenten, iemand van Jeugdzorg, een paar professoren, bijstandsvrouwen. Iedereen zat door elkaar in die bus en iedereen heeft samen veel geleerd.”
‘Communitybuilder’ Aran Jeurissen vult aan: “Ik had twee studenten meegevraagd die in mijn lessen meestal niet zo gemotiveerd waren. Zij maakten nu aantekeningen en stelden betrokken vragen. En bij terugkomst deelden zij in de les burgerschap hun ervaringen met klasgenoten. Door dit soort real-life leren en delen krijgt een les veel meer impact. Medestudenten vroegen zelfs of ze een volgende keer ook mee mogen.”
“De beweging begon klein, gewoon door te doen”, vertelt Mirjam. “Er haakten steeds meer mensen aan, zeker na het succesvolle ‘Huiskamerfestival’ tijdens de Nationale Onderwijsweek in oktober vorig jaar. Daar presenteerden alle projecten (wij noemen dat liever ‘broedplaatsen’) zich. Er kwamen ruim 850 mensen: buurtbewoners, familie van betrokken jongeren, andere belangstellenden. Die dag bruiste van de energie, muziek, nieuwe plannen en ideeën, en lekker zelfgemaakt eten uit veel verschillende culturen. De groei van Ieder Talent Telt raakte op die dag in een versnelling, daarom is sinds begin 2018 een team van communitybuilders actief.”
Aran: “Als communitybuilder probeer je mensen in stad en omgeving met elkaar te verbinden. Vaak zijn dat mensen die zelf nog niet in de gaten hadden dat ze iets aan elkaar zouden kunnen hebben. Zo ontstond tussen een stel jongeren en een 80-jarig lid van de carnavalsvereniging een idee voor een praalwagen over Ieder Talent Telt.”
“Binnen Ieder Talent Telt begrijpen we dat je de mooiste dingen voor elkaar krijgt als je over je eigen grenzen heen kijkt”, vertelt Mirjam. “Een mooi voorbeeld hiervan leverden twee mbo-studenten uit ons midden. Als afstudeerproject organiseerden zij een kinderrechtenconferentie. Ze betrokken de provincie erbij en de politie en studenten van andere opleidingen; het werd echt een brede gezamenlijke inspanning. Die conferentie was een waanzinnig succes, er kwamen 800 mensen.”
Aran vult aan: “De eerlijkheid gebiedt me wel te vertellen dat de praktijk soms wat weerbarstig is. Onderwijsinstellingen hebben natuurlijk hun eigen curriculum en eigen rooster, waarin zulke curriculumoverstijgende projecten niet altijd naadloos in te passen zijn.”
Mirjam: “De buzz rondom Ieder Talent Telt is voelbaar. De volgende fase is het verder uitbouwen van de beweging en ervoor zorgen dat onderwijsinstellingen meer ruimte maken voor ‘samenwerkend leren over de eigen grenzen heen’. Hiervoor is lef, visie en actie nodig van studenten, docenten en bestuurders. Ik heb er vertrouwen in dat dat gaat lukken in Nijmegen.”
Zes keer per schooljaar komt een wisselende groep Rotterdamse leraren bij elkaar voor een MeetUp010-avond. Ze discussiëren, delen hun kennis, proberen nieuwe dingen uit en leggen contacten voor samenwerking. En gaan daarna lichtelijk stuiterend van de energie en de nieuwe inzichten weer naar huis, om de volgende dag collega’s te inspireren met enthousiaste verhalen. MeetUp010 inspireerde onderwijsmensen in achttien andere steden tot het organiseren van lokale onderwijsMeetUps.
Inge Spaander en Else-Marike Visser, organisatoren-van-het-eerste-uur vertellen: “Echte verandering in het onderwijs kan eigenlijk alleen van onderaf, door leraren zelf, met elkaar. Dan moet je die leraren wel samenbrengen. Drie jaar geleden werden door de Balie en de VPRO geregeld interessante onderwijsdebatten georganiseerd – in Amsterdam. Toen twitterde iemand: “Dit moeten we in Rotterdam toch ook kunnen?! Wij hebben zoveel mensen die zinnige dingen kunnen zeggen over onderwijs! Wie doet er mee?” Binnen de kortste keren hadden we een groepje van acht enthousiaste onderwijsmensen bij elkaar. We organiseerden de eerste MeetUp010-avond en nodigden via Twitter mensen uit. Er bleek echt behoefte aan zulke bijeenkomsten: er kwamen ruim 200 mensen. Inmiddels hebben we achttien MeetUps gehad en wat andere evenementen georganiseerd. We waren ook onderdeel van de Rotterdamse Onderwijsweek en het Filmfestival.”
“Ons doel is: samen professionaliseren, samen kennis delen, ideeën en expertise uitwisselen”, vertelt Inge. “Niet omdat onze baas zegt dat dat moet, maar omdat we zelf nog beter willen worden. Niet op dure onderwijsconferenties waar steeds dezelfde beroepssprekers op het podium staan, maar met onderwijsmensen onderling. Zodat deelnemers geïnspireerd naar huis gaan en er de volgende dag enthousiast over vertellen tegen collega’s, zodat een sneeuwbaleffect ontstaat.”
Else-Marike vult aan: “Mensen komen op zo’n avond niet alleen iets halen, maar ook kennis en contacten delen. Tijdens de borrel achteraf zie je dat mensen anderen aan elkaar verbinden: ‘Jij wil graag eens op het mbo in de les kijken? Dan moet je even met deze persoon praten, die werkt daar’.”
“We zijn en blijven onafhankelijk, zowel qua financiering als qua inhoud”, verklaart Else-Marike het succes van MeetUp010. “We hebben geen budget, we laten ons niet sponsoren, meedoen is gratis, sprekers krijgen geen geld en mogen niet ter plekke boeken verkopen. De (wisselende) scholen die ons te gast vragen, zorgen voor ontvangst met koffie en thee en een goede borrel achteraf, om het netwerken te bevorderen.”
Inge haakt in: “We bepalen altijd zelf onze inhoud. Voor het komend jaar staan onder andere de thema’s kansengelijkheid, beroepsbeeld, thuiszitters en kruisbestuiving op het programma. Als we aanschuiven bij andere evenementen, geven we daar onze eigen – beetje tegendraadse – twist aan: In de Rotterdamse Onderwijsnacht over innovatie bijvoorbeeld, gaan veel bijdragen over technologie. Onze insteek daar wordt ‘digitale detox’. We zijn geen statische groep van organisatoren. Wie onderwijsbetrokken is en wil meedenken en mee-organiseren, is welkom. We zijn nu met ons zestienen, in wisselende samenstelling organiseren we MeetUp-avonden, veelal via WhatsApp.”
Else-Marike is blij met de ontwikkelingen binnen de gemeente: “In Rotterdam is tegenwoordig veel aandacht voor onderwijs, leraren worden serieus genomen en gewaardeerd, er wordt niet meer over ons zonder ons gepraat, er wordt geluisterd. Bij de gemeenteambtenaren is echt het besef doorgedrongen dat veranderingen beter van onderop kunnen komen dat van bovenaf. Daar zijn we blij mee.”
Inge: “Voor de komende tijd gaan we op zoek naar verdieping, naar intensievere uitwisseling om verbetering van het onderwijs te stimuleren. We willen leraren samenbrengen die een klankbord zoeken, of hun toetsen maatschappijleer willen verbeteren of die een leerlijn burgerschap gaan ontwikkelen. Waarom zou ieder dat voor zich doen?”
“Naast de MeetUp-avonden willen we de vorming van nieuwe community’s vanuit gedeelde interesses stimuleren”, voegt Else-Marike toe. “Zodat leraren – niet persé van dezelfde school – door samenwerking en verbinding hun eigen onderwijs kunnen veranderen. We kunnen zoveel van elkaar leren: mbo van vo van po en andersom. Als je al die verschillende mensen bij elkaar brengt, gebeuren de mooiste dingen. Om dit bij elkaar brengen te versnellen en te vergemakkelijken, zijn vrijwilligers nu bezig een digitaal platform te ontwikkelen. We zijn benieuwd hoe dat uitpakt.”
En blijf op de hoogte van Winnaars, evenementen, onderwijsnieuws.
Inschrijven
