Kiezen we de vuurpijlen of de waterflessen? Er bestaat een mooi teamspel dat op schoolkampen wordt gespeeld, maar ook bij professionele teamtrainingen. In het spel is de nood aan de man, want de boot is lek. Maar gelukkig ligt er aan de horizon een onbewoond eiland dat je nét kan bereiken als je niet te zwaar bent. Dus je doel is duidelijk en je moet goed samenwerken: snel kiezen wat het belangrijkst is. Wat wil je behouden en wat zet je als team toch maar overboord? De zware drinkwatervoorraad of de lichte seinmiddelen?  

Door corona kwam dit voorjaar de nood daadwerkelijk aan de man, ook in het onderwijs. Onverwachts moest er snel worden gehandeld. Maar het gemeenschappelijke doel bleek voor iedereen kristalhelder: wat is het belangrijkst voor de leerlingen. En vervolgens: hoe gaan we alles regelen? Schoolteams, besturen en schoolleiders maakten heldere keuzes. We zagen als inspectie, en als samenleving, dat het onderwijs met evenveel daadkracht als veerkracht reageerde op de plotseling veranderde situatie.  

Het afstandsonderwijs werd in recordtijd gemeengoed - waarbij veel ouders ineens zelf ondervonden welke cruciale rol scholen eigenlijk spelen. En onze inspecteurs troffen veel inspirerende initiatieven aan. We zagen bijvoorbeeld hoe een school een helpdesk inrichtte voor thuiswerkende leerlingen. Of neem de scholen die extra ondersteuning organiseerden voor taal en rekenen. En belangrijker, we zagen veel scholen die heldere keuzes maakten, stevig prioriteiten stelden. Om te doen wat nodig is. Zoals bijzondere aandacht voor de kinderen die buiten de boot dreigden te vallen. Leerlingen die niet verschenen op de Zoom-afspraak, of die het thuis lastiger bleken te hebben met schoolwerk. Juist die kwetsbare groepen zijn ook voor ons als inspectie een extra zorg. Want alle leerlingen moeten goed onderwijs krijgen, ook als sommige tijdelijke maatregelen langer nodig blijken.  

En als straks alles voorbij is, dan is het zaak de goede ervaringen te behouden. Zoals de vele nieuwe manieren om ouders nog sterker te betrekken. Maar vooral: de ervaring dat we eendrachtig kunnen samenwerken, ook samen met gemeenten en jeugdzorg. En de ervaring dat keuzes maken essentieel is, prioriteiten stellen, ‘nee’ durven zeggen tegen zaken die afleiden of afremmen. Omdat nu eenmaal niet alles kan. 

En bovenal hoop ik met u dat alle leerlingen straks op een goede en vruchtbare schooltijd kunnen terugkijken. Ook al verliep misschien de musical, de eindexamentijd of het schoolkamp niet op de normale manier.  

We hoorden trouwens ook van scholen dat hun teamsamenwerking en trots afgelopen tijd een enorme boost heeft gekregen. Dat begrijp ik goed. Samen een echte noodsituatie het hoofd weten te bieden, tegen die ervaring kan geen teamspel op. En als team mag je het resultaat vieren. Ik zou er de vuurpijlen voor kiezen. 

Alida Oppers 
Inspecteur-generaal van het onderwijs 

Uit de Nationale Onderwijskrant, najaar 2020