De Alan Turingschool is georganiseerd volgens de Enigmakwaliteitsaanpak. Met deze werkwijze is de werkdruk verminderd. Heldere processen, schrappen wat overbodig is en het ontwikkelen van vakmanschap staan centraal.
Alan Turing kraakte in de Tweede Wereldoorlog de versleutelde berichten die de Duitse marine aan haar onderzeeboten stuurde. Hij deed dat met een multidisciplinair team van medewerkers. De zogenaamde Enigma-code was complex. Hij kon worden ontcijferd door het gedachtecollectief dat Turing met zijn team vormde. Met het breken van de code verkortten ze de oorlog.
Martin Bootsma en Eva Naaijkens kregen van een Amsterdams schoolbestuur de kans om een bestaande school over te nemen. Het doel: een school vormgeven volgens het door hen ontwikkelde concept waarin de leraar centraal staat. Ze vernoemden hun school naar Alan Turing en hun kwaliteitsaanpak naar de code die hij met zijn team kraakte. “Als gedachtecollectief bouwen we aan een school die zeer goed onderwijs geeft aan kinderen”, schrijven ze in hun boek 'En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven'.
De Enigma-kwaliteitsaanpak bestaat uit twee sporen: het ene gericht op vakmanschap en professionaliteit, het andere op het inrichten van de basis van de kwaliteitsaanpak. Voor het inrichten van die aanpak wordt gewerkt met ‘ambitiekaarten’ en ‘kwaliteitskaarten’. De kaarten geven helderheid en rust. Wat vrijkomt is tijd om als leraar actief bezig te zijn met het ontwikkelen van je vakmanschap.
In hun boek schrijven Eva Naaijkens en Martin Bootsma: “Op ambitiekaarten staat wat je als school wilt bereiken, welke stappen je zet om daar te komen en wat je daarvoor nodig hebt. De kwaliteitskaarten beschrijven over het algemeen eenvoudige, alledaagse situaties en geven aan hoe je als schoolteam hieraan vormgeeft.” Volgens hen zijn vier ambitiekaarten een must: die voor rekenen, taal, sociale veiligheid en burgerschap, en kwaliteitszorg. Het maximum aantal kaarten blijkt in de praktijk op tien te liggen. Op de ambitiekaarten kijk je als school vier jaar vooruit.
Martin Bootsma: “Met de ambitiekaarten bepaal je waar je nu staat, waar je over vier jaar wilt zijn en wat daarvoor nodig is. Je jaarplan maak je door de relevante passages uit de ambitiekaarten samen te voegen. Tussentijds evalueer je. Een duidelijke koers zorgt er bij ons voor dat we voor de komende drie à vier jaar bijvoorbeeld al weten welke scholing we gaan aanbieden. We zijn niet gevoelig voor hypes, maar werken aan het borgen van duurzame ontwikkeling. We willen het zo organiseren dat mogelijke mutaties in het team de koers van de school niet beïnvloeden.”
De kwaliteitskaarten beschrijven de standaardprocessen binnen de school. Martin Bootsma: “Het standaardiseren van een proces heeft zin als het waarde toevoegt en prioriteit heeft. Het moet het gemak van leraren bevorderen of het onderwijs moet er beter van worden. Wij hebben onze school georganiseerd dat er geen afleidingen zijn van het primair proces. Leraren hebben optimaal de tijd om les te geven.” Hij vervolgt: “Een basisschool is een eenvoudig systeem. Dat moet je niet complex maken met managementlagen. Wij hebben op school geen bouwcoördinatoren, maar wel expert-leraren. Zij leiden een professionele leergemeenschap (PLG). Vergaderen hebben we tot een minimum beperkt: dat doen we alleen als het zinvol is. Leraren komen bij ons op school juist regelmatig bij elkaar op de inhoud.”
“Eva en ik hebben gekeken naar wat leraren nodig hebben om hun vak optimaal uit te oefenen. Door processen te stroomlijnen en te standaardiseren, schakelen we de waan van de dag uit. Leraren krijgen optimaal de tijd om goed werk te leveren en zich te ontwikkelen. Daar profiteren leerlingen van. Ik geloof niet dat je talent moet hebben als leraar. Ik denk dat iedereen een goede leraar kan worden door te oefenen en met voldoende begeleiding”, aldus Martin.
Martin Bootsma is teamleider en leraar op de Alan Turingschool in Amsterdam. 25 jaar geleden koos hij na zijn studie politicologie voor het basisonderwijs. Hij was Leraar van het Jaar in het primair onderwijs in 2011. Van 2011 tot 2014 was hij lid van de jury Excellente Scholen.
In Amsterdam is het lerarentekort een groot probleem, maar op de Alan Turingschool gaan al drie jaar geen mensen weg. Startende leraren – de school heeft twee lio-plekken -worden zorgvuldig begeleid en behouden voor de school. Je school zo organiseren dat je de schoonheid van het vak de ruimte geeft. Met Enigma blijkt dat op de Alan Turingschool een zeer haalbare kaart.
Hoe draagt de schoolleiding bij aan het ervaren van de schoonheid van het vak door leraren? Martin Bootsma: “In de kern zijn wij als leiding dienend aan leraren en leerlingen. We brengen leraren met elkaar in contact en hebben de tijd om samen met hen heel goed onderwijs te geven. Als een ambitie- of kwaliteitskaart actueel is, bijvoorbeeld als de rapportgesprekken eraan komen, sturen wij die naar onze collega’s. Elke ochtend vragen we onze leraren: hoe gaat het met je, wat heb je nodig, wat kan ik voor je doen? Als we hen kunnen helpen door een stapel toetsen na te kijken, doen we dat. Het draait om actieve empathie, om je gezien en gewaardeerd voelen.
Meer informatie over de Enigma-kwaliteitsaanpak is te vinden in het boek 'En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven?' van Eva Naaijkens en Martin Bootsma, uitgegeven door Uitgeverij Pica, www.uitgeverijpica.nl.
En blijf op de hoogte van Winnaars, evenementen, onderwijsnieuws.
Inschrijven